ನವದೆಹಲಿ | ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರಕ್ಕೆ (Jammu and Kashmir) ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನಮಾನ ನೀಡುವ 370 ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ (Supreme Court) ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿದಿದೆ. ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಡಿವೈ ಚಂದ್ರಚೂಡ್ (DY Chandrachud) ನೇತೃತ್ವದ ಪೀಠವು 370 ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು (Article 370) ‘ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಿಬಂಧನೆ’ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ.
ಆಗಸ್ಟ್ 5, 2019 ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು 370 ನೇ ವಿಧಿಯನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಿತು. ಅಲ್ಲದೆ, ಜಮ್ಮು-ಕಾಶ್ಮೀರ ಮತ್ತು ಲಡಾಖ್ ಅನ್ನು ಎರಡು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಕೇಂದ್ರದ ಈ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
Mohan Yadav | ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಮುಂದಿನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮೋಹನ್ ಯಾದವ್..! – karnataka360.in
ಈ ಕುರಿತು ತೀರ್ಪು ನೀಡುವಾಗ, 370 ನೇ ವಿಧಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಿಬಂಧನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಅದನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸುವ ಹಕ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಿಗೆ ಇದೆ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ. ನಾವು ಅದರ ಪಠ್ಯವನ್ನು ಓದಿದರೆ, 370 ನೇ ವಿಧಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಿಬಂಧನೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಿಜೆಐ ಚಂದ್ರಚೂಡ್ ಹೇಳಿದರು.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 370 ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ರಾಜ್ಯ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ನೀಡಿತು. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರವೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸಂವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಅನೇಕ ಕೇಂದ್ರ ಕಾನೂನುಗಳು ಅಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳ ಜನರು ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ನಾಗರಿಕರಾಗುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
ಆದರೆ, 370ನೇ ವಿಧಿ ಈಗ ‘ಇತಿಹಾಸ’ವಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ನ ತೀರ್ಪು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದೆ. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನಮಾನ ಕೊನೆಗೊಂಡಿದೆ. ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಕಾನೂನಿನ ಮೂಲಕ ‘ವಿಶೇಷ’ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತವೆ.
‘ಸಂವಿಧಾನ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಾಗ 371ನೇ ವಿಧಿ ಇರಲಿಲ್ಲ’
ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗ 21 ರಲ್ಲಿ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 369 ರಿಂದ ಆರ್ಟಿಕಲ್ 392 ಅನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಭಾಗವನ್ನು ‘ತಾತ್ಕಾಲಿಕ, ಪರಿವರ್ತನಾ ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ನಿಬಂಧನೆಗಳು’ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.
2019 ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವ ಅಮಿತ್ ಶಾ ಅವರು 370 ನೇ ವಿಧಿ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ನಿಬಂಧನೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು 371 ನೇ ವಿಧಿಯು ವಿಶೇಷ ನಿಬಂಧನೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು.
ಸಂವಿಧಾನ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಾಗ 371ನೇ ವಿಧಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಬದಲಿಗೆ, ಅವುಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ತಿದ್ದುಪಡಿಗಳ ಮೂಲಕ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು.
371 ನೇ ವಿಧಿಯ ಮೂಲಕ, ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಹಿಂದುಳಿದ ಮತ್ತು ಸರಿಯಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದದ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂವಿಧಾನದಲ್ಲಿ 371 ನೇ ವಿಧಿಯ ಹೊರತಾಗಿ, 371A ನಿಂದ 371J ವರೆಗಿನ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ, ಇದು ಈ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾದದ್ದು.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 371 ಎಂದರೇನು..?
ಕಲಂ 371 ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಗುಜರಾತ್ ಮತ್ತು ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಿಗೆ ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ವಿದರ್ಭ ಮತ್ತು ಮರಾಠವಾಡಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಕಚ್‌ಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು.
ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯವಾಗುವ ಈ ಆರ್ಟಿಕಲ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಯಾವುದೇ ಹೊರಗಿನವರು ಇಲ್ಲಿ ಕೃಷಿ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.
ವಿಧಿ-371A ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್
ಇದನ್ನು 1962 ರಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಆರ್ಟಿಕಲ್ 371-ಎ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್‌ಗೆ ಮೂರು ವಿಶೇಷ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು- ಭಾರತದ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನು ನಾಗಾ ಜನರ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಎರಡನೆಯದು- ಅಪರಾಧ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗಾ ಜನರು ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನಿನಡಿಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸಂಸತ್ತಿನ ಕಾನೂನುಗಳು ಮತ್ತು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ನ ಆದೇಶಗಳು ಅವರಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಮೂರನೆಯದು- ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಇಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಖರೀದಿಸುವಂತಿಲ್ಲ.
ವಿಧಿ-371B ಅಸ್ಸಾಂ
ಇದನ್ನು 1969 ರಲ್ಲಿ 22 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಮೂಲಕ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ಸಾಂಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ.
ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಅಸ್ಸಾಂ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಬುಡಕಟ್ಟು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಚುನಾಯಿತರಾದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ವಿಧಿ-371 ಸಿ. ಮಣಿಪುರ
27ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಮೂಲಕ ಕಲಂ-371ಸಿಯನ್ನು ತರಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಣಿಪುರದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಮಣಿಪುರ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು.
ರಾಜ್ಯದ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಈ ಸಮಿತಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ರಾಜ್ಯದ ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವ ಜನರ ಹಿತದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೀತಿಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು ಸಮಿತಿಯ ಕೆಲಸ.
ವಿಧಿ-371D ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ತೆಲಂಗಾಣ
ಇದನ್ನು 1973 ರಲ್ಲಿ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯವಾಗಿತ್ತು. 2014ರಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರದಿಂದ ತೆಲಂಗಾಣ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಯಿತು. ಈಗ ಇದು ಎರಡೂ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ.
ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ವರ್ಗದವರನ್ನು ಯಾವ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಎಂದು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಆದೇಶ ನೀಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲೂ ರಾಜ್ಯದ ಜನತೆಗೆ ಸಮಾನ ಪಾಲು ಸಿಗುತ್ತದೆ.
ಇದಲ್ಲದೆ, 371E ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಇಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ವಿಧಿ-371F ಸಿಕ್ಕಿಂ
ಇದನ್ನು 1975 ರಲ್ಲಿ 36 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಮೂಲಕ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಸಿಕ್ಕಿಂ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಿಗೆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿ ಕಾಪಾಡಲು ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಅಧಿಕಾರವಿದೆ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.
ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಸಿಕ್ಕಿಂನ ವಿಶೇಷ ಗುರುತು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸಲು ಅವಕಾಶವಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, 1961 ರ ಮೊದಲು ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ ಜನರನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸಿಕ್ಕಿಂನ ನಾಗರಿಕರೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದು ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಗಳಲ್ಲಿ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗುವುದು.
ಆರ್ಟಿಕಲ್ 371 ಎಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಸಿಕ್ಕಿಂನ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಇಲ್ಲಿನ ಜನರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಹಕ್ಕಿದೆ. ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನವರು ಇಲ್ಲಿ ಭೂಮಿ ಖರೀದಿಸುವಂತಿಲ್ಲ.
ವಿಧಿ-371G. ಮಿಜೋರಾಂ
ಇದನ್ನು 1986 ರಲ್ಲಿ 53 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಮೂಲಕ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಮಿಜೋರಾಂಗೆ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಮಿಜೋ ಜನರ ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಾನೂನುಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಯ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಲ್ಲದೆ ಸಂಸತ್ತು ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನನ್ನು ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ.
ಇದಲ್ಲದೇ ಮಿಜೋ ಅಲ್ಲದವರಿಗೆ ಇಲ್ಲಿನ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ನೀಡುವಂತಿಲ್ಲ ಎಂಬ ನಿಬಂಧನೆಯನ್ನೂ ಅದರಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ ಭೂಮಿಯ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮಿಜೋ ಜನರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ನೀಡಬಹುದು.
ವಿಧಿ-371H ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ
ಈ ಲೇಖನವನ್ನು 55 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯಿಂದ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಅರುಣಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಿಗೆ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆಗಾಗಿ ಕೆಲವು ವಿಶೇಷ ಅಧಿಕಾರಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
ರಾಜ್ಯಪಾಲರು ಬಯಸಿದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯವರ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನೂ ರದ್ದು ಮಾಡಬಹುದು. ಬೇರೆ ಯಾವ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಿಗೂ ಈ ರೀತಿಯ ಅಧಿಕಾರವಿಲ್ಲ.
ವಿಧಿ-371I ಗೋವಾ
ಇದು ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ವಿಧಾನಸಭೆ ರಚನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಗೋವಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯು 30 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಸದಸ್ಯರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.
ವಿಧಿ-371ಜೆ ಕರ್ನಾಟಕ
ಇದನ್ನು 2012 ರಲ್ಲಿ 98 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಮೂಲಕ ಸಂವಿಧಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೈದರಾಬಾದ್-ಕರ್ನಾಟಕ ಪ್ರದೇಶದ ಆರು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನಮಾನ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಈಗ ಕಲ್ಯಾಣ-ಕರ್ನಾಟಕ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ನಿಬಂಧನೆಯನ್ನು 371 ಜೆ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ ನೀಡಬಹುದಾಗಿದೆ.
